هیپنوتراپی جایگزین مناسبی برای درمان اختلالات اضطرابی می باشد. این اثربخشی طی تحقیقات، در درمان آگوروفوبیا، پانیک، فوبیای خاص مورد شناسایی واقع شده است.

ترس

* واکنش هیجانی به خطری قریب الوقوع، خطر یا تهدیدی واقعی است.

* ترس معمولا ناشی از بعضی موقعیت ها یا اشیای بیرونی است.

 اضطراب

*حس پیش بینی خطرات آتی

* اضطراب پاسخ به یک خطر یا تهدید مبهم ویا ناشناخته است.

* کانون اضطراب درونی است.

• تفاوت ترس و اضطراب

ترس سبب برانگیختگی فوری وشدیدتر سیستم عصبی خودمختار جهت ستیز وگریز می شود و بیشتر بر خطر آنی متمرکز است.
اضطراب سبب تنش عضلانی، گوش بزنگی، آماده شدن برای خطرات آتی، رفتارهای اجتنابی، رفتارهای احتیاطی می شود.

• واکنش های فیزیولوژیک (جسمانی) اضطراب

* ضربان قلب بالا * تنش عضلانی * خشکی دهان * تعریق بالا * گشادی مردمک * تنفس سریع * بلند شدن موها

• فوبی

ترس مبرم، مفرط و بیش از حد نرمال، غیر منطقی از یک شی، فعالیت، موقعیت می باشد، که میل جبر آمیزی را برای اجتناب به وجود می آورد و درجاتی از ناتوانی و افت کارکرد را حادث می کند.

• ملاک های DSM فوبیا

      *ملاک های تشخیصی

A. ترس یا اضطراب چشمگیر درباره یک موقعیت یا جسم خاص( مثلا، پرواز، بلندی، حیوانات تزریق دیدن خون).

* توجه در کودکان ترس یا اضطراب ممکن است به صورت، گریه، قشقرق، میخ کوب شدن یا چسبیدن به دیگران بروز می کند.

B. موقعیت یا شیء ترسناک تقریباً همیشه سبب برانگیخته شدن ترس یا اضطراب می شود.

C. بیمار فعالانه از روبرو شدن با موقعیت یا شیء ترسناک خودداری می کند و یا با ترس و اضطراب زیاد آن را تحمل می کند.

D. ترس و اضطراب موجود خیلی بیشتر از آن چیزی است که خطر واقعی موقعیت یا شیء خاص می تواند بار بیاورد و با زمینه فرهنگی – اجتماعی فرد تناسب ندارد.

E. ترس، اضطراب یا اجتناب همیشه رخ می دهد و معمولاً برای حداقل ۶ ماه ادامه می یابد.

F. ترس، اضطراب یا اجتناب موجود از نظر بالینی موجب ناراحتی قابل توجه یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر جنبه های مهم کارکردی فرد می شود.

G.اختلال موجود توسط علائم یک اختلال روانی دیگر بهتر توجیه نمی شود مانند، ترس، اضطراب و اجتناب از موقعیت هایی که علائم شبیه پانیک یا سایر علائم ناتوان کننده به وجود می آورند( مانند بازار هراسی)، اشیاء یا موقعیت های مرتبط با افکار وسواسی(مانند اختلال وسواسی جبری)، یادآورهای حوادث آسیب رسان(مانند آنچه PTSD دیده می شود)، دوری از منزل و عزیزان (مانند در اختلال اضطراب جدایی) یا موقعیت های اجتماعی (ماننداختلال اضطراب اجتماعی).

عوامل خطر ساز فوبیا

*ژنتیک
* مزاجی ( روان رنجوری – بازداری رفتاری)
* محیط (بدرفتاری جنسی – جسمی / محافظت افراطی والدین/ از دست دادن والدین / جدایی از والدین)

• انواع فوبی خاص

* فوبیای حیوانات
* ترس از ارتفاع (آکروفوبیا)

* فوبیای آسانسور(Elevator.Phobia)

* فوبیای هواپیما( Airplain.Phobia)

* فوبیای پزشک و دندانپزشک

* فوبیای رعد وبرق

* فوبیای خون – جراحت

* فوبیای بیماری

• نکته

  بیماران فوبی بیشتر از افرادی که فوبی ندارند در معرض افسردگی بالینی یا سایر اختلالات روانپزشکی هستند.

روبه رو شدن با فوبیا

• آرام باش و به آهستگی حرکت کن نیازی نیست که به خودت فشار بیاوری.
• می توانم چند نفس شکمی بکشم و در آرامش قرار بگیرم.
• هیچ اتفاق بدی برای من نمی افتد.
• می توانم هر اندازه آمادگی اش را داشته باشم امروز کار انجام دهم.
• مجبور نیستم کامل و بی عیب ظاهر شوم می توانم بگذارم که یک انسان باقی بمانم.
• می توانم وقتی این کار را می کنم در شرایط آرامش به سر ببرم .
• می توانم اضطرابم را کنترل کنم و اگر لازم شد از صحنه بیرون بروم.
• به آن بدی که فکر می کردم، نیست.
• وقتی به حساسیت زدایی ادامه دهم، به تدریج در این کار راحت تر می شوم.
• این صرفاً آدرنالین، است در عرض چند دقیقه تمام می شود.
• این به زودی میگذرد و تمام می شود.
• اینها صرفاً اندیشه هستند ـ واقعیت نیستند.
• این صرفاً اضطراب است اجازه نمیدهم بر من چیره شود.
• این احساسات ابدا خطرناک نیستند.
• نیازی نیست که بگذارم این احساسات مرا متوقف سازند. می توانم به عملکردم ادامه بدهم.
• اگر لازم باشد می توانم از صحنه هراس انگیز بیرون بیایم.

نکته مهم

     اشاره ای به مقالات علمی

*مطالعات تغییرات انعطاف پذیری مغز در هیپنوتیزم با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI)، توموگرافی انتشار پوزیترون(PET) و الکتروانسفالوگرافی (EEG) مورد بررسی قرار گرفت.
نویسندگان شواهدی در این مطالعات یافتند که هیپنوتیزم روشی قدرتمند و موفق برای مهار واکنش ساختارهای مدار ترس است.

*با استفاده از شواهد از چندین روش تکنولوژیکی، تصویربرداری عصبی و مطالعات فیزیولوژیکی راه را برای درک علمی بهتر مکانیسم های عصبی هیپنوتیزم هموار می کند.

*برای تثبیت درمان فوبیا توسط هیپنوتیزم ،گاها نیازمند برگزاری جلسات درمانی منظم و پی در پی هستیم. شاید جلسات درمان بین 8 تا 10 جلسه زمان برد. تعدادجلسات درمانی به قدرت پذیرش هیپنوتیزم توسط بیمار بستگی دارد.

*شواهدی درمورد تاثیر هیپنوتیزم در کاهش فعالیت نواحی مغز که با ترس در ارتباط هستند( قشر کمربندی قدامی ، اینسولا ،هیپوکامپ ) دیده شده است.

*در هیپنوتراپی تحریف های شناختی وپاسخ های نامناسب جسمی طی تلقینات اصلاح می شود.

*تکنیک تصویر سازی یک مکان امن تاثیرات مناسبی در درمان اختلال PTSD داشته است.

*هیپنوتراپی جایگزین مناسبی برای درمان اختلالات اضطرابی می باشد. این اثربخشی طی تحقیقات، در درمان آگوروفوبیا ، پانیک، فوبیای خاص مورد شناسایی واقع شده است.

 جلسه سخنرانی هیپنوتیزم درمانی در اختلال فوبیا (قسمت یکم)

سخنرانی دکتر حسین گوهری در انجمن هیپنوتیزم بالینی ایران